Trải qua hơn 300 năm, mặc cho bao biến cố thăng trầm, dù không gian lẫn thời gian có thay đổi nhưng niềm đam mê và tình yêu với nghề truyền thống của làng mây tre đan Tăng Tiến vẫn không hề đổi thay.
Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến ở xã Tăng Tiến, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, gần bên quốc lộ 1A, cách thành phố Bắc Giang 7km về hướng Tây, tiếp giáp với tỉnh Bắc Ninh.
Tương truyền rằng làng nghề này đã có từ thời nhà Hậu Lê, qua bao lần gột rửa cùng thách thức của thời gian, hơn 300 năm nay, người dân nơi đây vẫn một lòng gắn bó, chung thủy với nghề đan tre này.
Vốn là một xã thuần nông, trước đây, người dân Tăng Tiến chủ yếu gắn bó với đồng ruộng. Khi đó, nghề mây tre đan vẫn chỉ là một nghề phụ để người dân tranh thủ làm lúc nông nhàn.
Về lâu dài, từ cái nghề “làm chơi cho vui, kiếm đồng ra đồng vào”, nghề mây tre đan đã ăn sâu vào tâm thức của người dân nơi đây và trở thành nghề truyền thống của xã Tăng Tiến.
Nếu có cơ hội đặt chân đến đây, du khách sẽ bắt gặp khung cảnh trên khắp các nẻo đường, nhà nào cũng có rổ, giỏ, mành… treo phía trước. Từ trẻ con đến người lớn tuổi trong nhà, đôi bàn tay ai nấy đều thoăn thoắt, khéo léo, nắn nót từng chiếc giỏ đầy tinh tế và nghệ thuật.
Nếu ta ví von người nghệ sĩ chơi piano như đang múa những ngón tay trên phím đàn, thì người dân xã Tăng Tiến dường như cũng đang biểu diễn sự linh hoạt của đôi bàn tay trên những sản phẩm đan từ mây và tre. Và dù cho đây là nghề truyền thống gắn bó lâu đời với làng, nhưng trong đôi mắt của người dân Tăng Tiến vẫn ánh lên tình yêu với từng chiếc rổ, chiếc giỏ… mà họ làm ra.
Đã từ lâu làng nghề làm mây tre đan Tăng Tiến đã trở thành điểm đến của nhiều thương lái và du khách thập phương. Với tình yêu nghề, sự am hiểu về các loại tre, mây, những người nghệ nhân nơi đây đã lan tỏa tình yêu thiên nhiên, yêu cây cỏ, góp phần đưa tre làng, hình ảnh biểu trưng của con người Việt Nam đến với du khách tham quan trong và ngoài nước.
Cũng nhờ vậy mà sản phẩm mây tre Tăng Tiến đã không ngừng vươn mình đến khắp nơi trên thế giới. Không chỉ nổi danh với các sản phẩm truyền thống lâu năm, làng nghề dung dị này còn bắt kịp với xu thế của thời đại, luôn tân trang, thích nghi với những yêu cầu của xã hội. Không riêng gì chất lượng, mà mẫu mã, kiểu dáng, tính thẩm mỹ của sản phẩm ngày càng được chú trọng, đòi hỏi những nghệ nhân phải tỉ mỉ, kỳ công và kiên nhẫn.
Từ những bụi tre nứa tự nhiên, ngày xưa dùng để làm vũ khí đẩy lùi ngoại xâm như ngài Thánh Gióng hoặc làm bẫy chông như ông cha ta, hay trồng để rợp mát cho nẻo đường làng, hay hơn nữa chỉ để dùng làm vật liệu cho những ngôi nhà giản dị… Thì nay người nghệ nhân Tăng Tiến đã tận dụng những sản vật dân dã này để đan dệt cho mình những sản phẩm thủ công mỹ nghệ đặc sắc, hữu ích.
Lê Thanh Lượng
