Gốm làng Ngòi, Bắc Giang vốn đã xuất hiện từ rất lâu, nhưng mới được gầy dựng lại cách đây gần 20 năm. Gốm ở đây lại mang đậm phong cách dân gian với những họa tiết dung dị, trang nhã, gợi lên phong cảnh của làng quê, nơi hội họp, nét sinh hoạt…. đặc trưng của người dân, đó là điểm độc đáo và là niềm tự hào của người Bắc Giang.
- Du lịch giữa mùa dịch: Về Tây Nguyên để nghe tiếng vọng của đại ngàn
- Mời đón xem tọa đàm “Du lịch bằng xe đạp: Tiềm năng còn bỏ ngỏ”
Làng Ngòi nằm tại xã Tư Mại, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Khi nhắc đến gốm làng Ngòi, thì phải nhắc đến người đã tái sinh dòng gốm này, đó là họa sĩ, nghệ nhân Lưu Xuân Khuyến (sinh năm 1977).
Ông Khuyến sinh ra và lớn lên tại chính làng Ngòi này. Ông đã dùng cả tuổi trẻ của mình để học hỏi kiến thức, kinh nghiệm ở khắp các lò gốm từ Bắc vào Nam trước khi dừng chân lập nghiệp trên chính mảnh đất của quê hương mình.
Sở hữu nét văn hoá dân gian rất cổ truyền, gốm Làng Ngòi cuốn hút người xem bởi nét mộc mạc, dân dã nhưng vô cùng độc đáo ở họa tiết trang trí. Gốm làng Ngòi được trang trí bằng hoạ tiết hoa văn đắp nổi, do chính đôi bàn tay của các nghệ nhân gốm nơi đây tạo nên.
Tôi được biết những tác phẩm gốm trang trí tại làng Ngòi được tạo ra từ đất sét đỏ nghiền lọc kỹ càng. Đặt biệt với những bức tranh gốm, nguyên liệu đất lại càng phải được lựa chọn và xử lý khắt khe hơn, để chúng không lẫn tạp chất, tránh cho tranh bị nổ, vỡ trong quá trình nung sau này.
Và để làm nên một bức tranh gốm, trước hết đất phải được rải ra và làm nhẵn, phẳng bề mặt để chuẩn bị cho công đoạn can hình. Từ bản vẽ mẫu, nghệ nhân uyển chuyển khắc họa từng đường nét nhằm tạo nên những vết hằn lên đất, tạo hình cho tranh.
Những hình ảnh giản đơn được khắc họa đầy chân thực như nét sinh hoạt đời thường, hoạt động canh tác nông nghiệp, đến những phong tục, lễ hội dân gian… đều được tái hiện một cách khéo léo trong các tác phẩm gốm.
Bên cạnh đó, những bức tranh sau khi hoàn thiện sẽ được cắt ra thành nhiều mảnh nhỏ, rồi để khô tự nhiên vài ngày. Sau đó, những nghệ nhân thổi hồn vào các tác phẩm bằng nhiều màu sắc sinh động.
Mất đến hàng tháng với nhiều công đoạn khác nhau để làm ra một tác phẩm tranh gốm. Mỗi sản phẩm của người nghệ nhân làng Ngòi đều là sự kết tinh của niềm đam mê nghệ thuật, sự cần mẫn cùng tình yêu quê hương, đất nước, yêu nền văn hóa dân gian thấm đượm tính mộc mạc, dân dã, bình dị… Tất cả tạo nên một cảm giác gần gũi cho người chiêm ngưỡng.
Tôi thường ví von gốm làng Ngòi như một loại hình nghệ thuật tự do và thoáng đãng, bởi nó không bị gò bó ở những cái bình, cái lu hay chậu… mà nó còn xuất hiện ngay cả trên tường, trên bàn, nơi thờ tự đến không gian công cộng như sân vườn, đường làng…
“Đất chẳng phụ lòng người”, chính niềm say mê với đất cùng sự đúc kết những tinh hoa trong nghệ thuật chế tác, các nghệ nhân làng Ngòi đã tạo nên một dòng gốm riêng mà không loại hình nào có thể trộn lẫn.
Dưới đây là một số tác phẩm gốm làng Ngòi, Bắc Giang
Lê Thanh Lượng
